Uz samu obalu Dunava, na rubu grada Smedereva, nekim novim svetlom zanimljivih manifestacija blješti stara Smederevska tvrđava, najveće evropsko ravničarsko utvrđenje.
Smederevo je izgrađeno na strateški veoma značajnom mestu. Nekada je čuvalo granicu Rimskog carstva, a krasnije je pokraj njega prolazio Carigradski drum. Ipak, poseban značaj ovaj grad je dobio početkom XV veka kada ga je srpski despot Đurađ Branković učinio poslednjom srednjovekovnom prestonicom Srbije.
Po uzoru na Carigrad i njegove bedeme, despot Đurađ je na rubu ovog starog grada izgradio vekovni simbol Smedereva, tvrđavu sa pogledom na ušće Jazave u Dunav.
Zbog njene veličine kao i brzine kojom je građena, izgradnja tvrđave praćena je brojnim žrtvama. Nesreće su izazvale mržnju despotovih podanika usmerenu pre svega na suprugu vladara, grčku princezu Irinu Kantakuzen. Ogorčeni ljudi prozvali su je “prokleta Jerina”, što je ovekovečeno u narodnoj tradiciji.
Legende o Jerini i dalje se raspredaju, ali je tvrđava Smederevljanima ostala kao viševekovni ponos i mesto njihovog okupljanja. Unutar njenih moćnih zidina danas se održavaju koncerti i važne manifestacije kao što su “Smederevska jesen“ ili festival “Tvrđava tetar“.
Smederevske manifestacije se sa Tvrđave prenose i na centralni gradski trg kojim gospodari hram Svetog Georgija, treći po velični u Srbiji. Kupole hrama sagrađenog pedesetih godina 19. veka nadvisuju sva ostala zdanja u Smederevu podsećajući na Manasiju, manastir koji je poslužio kao uzor za njegovu izgradnju.
Saborni Hram Svetog velikomučenika pobedonosca Georgija
Na prostranom platou u centru grada nalazi se i Muzej u kome se mogu videti paleontološke, arheološke, numizmatičke, istorijske, etnološke zbirke, ali i Galerija savremene umetnosti u njegovom sklopu.
Misteriozno blago Brankovića
Još uvek Smederevljani raspredaju legende o Brankovićima i njihovom silnom bogatstvu, o prokletoj Jerini i njenim ljubavnicima koje je po predanju zavodila i ubijala. Jedna od legendi kaže da je podnarednik Ilija Konstantinović, koji je bio na dužnosti u Garnizonu u tvrđavi, sanjao da će, ako ga drug Vasilije zakopa jer “tako valja”, otkopati blago despota Đurađa u Dunav-kapiji. Ilija i Vasilije poverovali su snu, a priča se završila nesrećno. Blago niko nikada nije pronašao…
Na trgu je svoje mesto našao i “Karađorđev dud”, star oko 300 godina, koji ima simboličan značaj za Smederevo i Srbiju. Pod ovim stablom je 8. novembra 1805. godine vožd Karađorđe, u prisustvu srpskih starešina i ustanika, primio ključeve Smederevske tvrđave od turskog zapovednika grada. Time je označeno oslobođenje Smedereva od turske vlasti.
Neposredno pored trga prolazi ulica Kralja Petra, najživlja ulica u gradu, u kojoj se nalazi niz lepih bašta i kafića.
Već na sledećem koraku očarava kompleks neobičnih drvenih kućica izgrađenih od autentičnih bačvi i buradi, starih više stotina godina. To je „Vinski grad“ u kome su tokom čitave godine izložena najbolja vina iz smederevskog kraja, poznatog po bogatom vinogorju. Zato je ovde formiran „vinski put“, a po imenu grada nazvana je vrsta grožđa koja se ovde najviše gaji, kao i vino koje se od nje dobija – “Smederevka“.
Najpoznatiji vinogradari ovog kraja bili su Obrenovići, srpska kraljevska porodica. Oko njihovog letnjikovca, vile “Zlatni breg” poznatije kao “Kraljev vinograd“, nalaze se vinogradi kneza Miloša. Danas se u vili nalazi postavka Istorijskog muzeja i Muzeja primenjene umetnosti, ali je sačuvano vrlo malo dvorskih predmeta Obrenovića.
Iz dvorskog parka pruža se divan pogled na Dunav i Panonsku niziju, a najlepši je u suton kad se nebo nad Smederevom zarumeni, a stara Tvrđava na Dunavu bljesne pod svetlima reflektora navodeći brodove ka gradu Brankovića, kao svetionik.
